RÖLELER
Röleler düşük akımlar ile çalışan
elektromanyetik bir anahtardır. Rölenin tanımı Küçük değerli bir akım ile
yüksek güçlü bir alıcıyı çalıştırabilmek (anahtarlayabilmek) için kullanılan
elemanlara röle denir. Rölenin yapısı bobin, demir nüve, palet, yay ve
kontaklardan oluşan rölenin mıknatıs oluşturan bobinleri 5-9-12-24-36-48 V gibi
gerilimlerde çalışacak biçimde üretilir. Elektronik sistemlerde çoğunlukla DC
ile çalışan röleler kullanılır.
Tristör ve Triyak'larin imal edilmesinden sonra popülerliğini kaybeden
röleler yinede bir çok alanda hala kullanılmaktadır. Tristör ve triyak'lara
göre tek avantajı tek bir bünye içinde birden fazla anahtar kontağına sahip
olabildiği için birden fazla yükü aynı anda açabilir veya kapatabilir hatta
aynı anda bazı yükleri açıp bazılarını kapatabilir. Bu işlem tamamen rölenin
kontaklarının dizaynı ile ilişkilidir.
RÖLE ÇALIŞMA İLKESİ
Yukarıdaki sekildeki rölenin içinde bulunan demir nüve üzerine geçirilmiş makaraya ince telden çok sipirli olarak sarılmış bobine akım uygulandığında, N-S manyetik alanı oluşur.
Bu alan ise bobinin içindeki nüveyi elektromıknatıs hâline getirip, paletin kontaklarının konumunu değiştirmesini sağlar.
Akım kesilince elektromıknatıslık
ortadan kalkar, esnek gergi yayı paleti geri çekerek kontakları ilk konumuna
getirir.Aşağıdaki şekillerde bir röle mekanizması kısaca anlatılmıştır.
Kontaklar sürekli birbirine irtibatlanıp açıldığı için oluşan elektrik
atlamaları zamanla kontaklarin oksitlenmesine ve iletimini kaybetmesine neden
olur. Ayrıca kontakların
çekilip birakilması sırasında çikardıkları sesler pek hos degildir.
Bir röle seçimi yapılacağı zaman
birbirinden farklı birçok kontrol değişkeni gözönünde bulundurulmalıdır.
- Armatürü aktive etmek için gerekli olan voltaj ve akım miktarı
- Armatürden akabilecek maksimum akım ve voltaj
- Armatür sayısı ( genelde bir veya ikidir. )
- Armatürün kontak sayısı ( genelde bir veya ikidir. )
- Kontağın varsayılan durumu nedir. Normalde kapalı ( NC ) ve normalde açık ( NO ) olmak üzere iki çeşittir;
- Armatürü aktive etmek için gerekli olan voltaj ve akım miktarı
- Armatürden akabilecek maksimum akım ve voltaj
- Armatür sayısı ( genelde bir veya ikidir. )
- Armatürün kontak sayısı ( genelde bir veya ikidir. )
- Kontağın varsayılan durumu nedir. Normalde kapalı ( NC ) ve normalde açık ( NO ) olmak üzere iki çeşittir;
NC (Normal closed): Normalde kapalı durumda olan kontakları,
NO (Normal open): Normalde açık durumda olan kontakları belirtir.
Röle bobini enerjisizken bazı kontaklar açık, bazıları ise kapalı durumdadır. Anlatımlarda kolaylık olması için, bobin enerjisizken açık olan kontaklara normalde açık kontak denir. Kapalı olan kontaklar ise normalde kapalı kontak olarak adlandırılır.
Rölelerin devrede kullanımı;
1. Giriş devresi çıkış devresinden yalıtılmıştır. Yani röleye kumanda eden elektronik devreyle güç devresi arasında elektriksel bir bağlantı yoktur.
2. Aşırı yüklenmelere karşı dayanıklıdır.Röle kontaklarından kısa süreli olarak anma (nominal) akımının bir kaç katı büyüklükte akım geçebilir. Örneğin kontaklarının anma akımı 6 A olan bir röle, kısa süreli olmak koşuluyla (1-3 s) 30-50 amperlik akımlara dayanabilir.
Röle Uygulamaları
Röleler küçük bir elektrik gücüyle büyük güçlerin kontrolünü yaparlar. Örneğin bir elektromıknatıs 5 volt 50 miliamper ( 250 miliwatt ) elektrikle enerjilendirilip 220 volt 1 amper ( 220 watt ) bir elektriksel gücü kontrol edilebilir. Röleler evde kullandığımız birçok elektrikli aletlerde, arabalarda ve daha birçok yerde kullanılmaktadırlar.
Bir çok kullanılan röle çeşidi vardır bunlardan bazıları aşırı akım rölesi, mesafe rölesi gibi çok örnek vardır.Kaçak akım röleside bunlardan birisidir.
Kaçak Akım Rölesi
Canlıları elektrik enerjisinin kötü etkilerinden korumaya yarayan bir elektrik malzemesidir. Dış görünüş olarak otomatik sigortaya benzer. Fakat çalışma prensibi tamamen farklıdır. Fazın, nötr harici başka bir hat üzerinden devreyi tamamlaması sonucu devreyi açar. Yani elektrik enerjisini keser.
Bir elektrik devresine fazdan giren akım nötrden çıkar. Eğer devrede herhangi bir kaçak yok ise giren akımla çıkan akım birbirlerine eşittir. Devrede kaçak olması halinde fazdan giren akımın hepsi nötr üzerinden değil, bir kısmı da kaçak üzerinden olacaktır. Kaçak akım sonucu faz-nötr dengesi bozulacaktır.Kaçak akım koruma rölesi, bu dengesizliği algılayarak devreyi açar ve kaçak sonucu oluşacak istenmeyen sonuçları engeller. Bu işlemi bir saniyeden az bir sürede yapar.
0 yorum:
Yorum Gönder